Het Oranjecomité Nijkerkerveen heeft dinsdagavond 14 december een bezoek gebracht aan het atelier van de kunstenaar Jan-Carel Koster uit Nijkerkerveen om de vorderingen te aanschouwen van het nieuwe vrijheidsmonument dat begin mei in het dorp wordt geplaatst.

De plaatsing van het monument volgt uit de voorgenomen viering van 75 jaar bevrijding in het dorp. Dat herdenkingsfeest heeft nooit kunnen plaatsvinden in Nijkerkerveen vanwege de corona, maar van lieverlede ontstond wel het idee om een vrijheidsmonument te initiëren. Immers, zowel Nijkerk als Hoevelaken hebben een vrijheidsmonument, maar Nijkerkerveen niet. Het dorp herbergt één van de bekendste kunstenaars van de gemeente Nijkerk, Jan-Carel Koster, en het was een snel uitgemaakte zaak dat hij het monument zou realiseren. De financiering van het monument is nog niet helemaal rond. De gemeente Nijkerk heeft een bijdrage toegezegd, het Oranjecomité ook en glasvezelproducent Delta heeft ook 50 euro per nieuwe aansluiting toegezegd. Verder wordt nog een beroep gedaan op het bedrijfsleven. Het is de bedoeling dat het monument begin mei wordt opgeleverd. En dat gaat gewoon lukken als het aan Jan-Carel Koster ligt: ‘Ik heb nog nooit een deadline gemist.’ Het monument wordt op het plein geplaatst vlak voor het dorpshuis ’t Veense Hart en gaat heten ‘Vrijheid vanuit Liefde’. Het wordt gemaakt van Diabas-steen.

Beweegredenen van de kunstenaar:

Terugdenkend aan de 2e wereld oorlog die velen van ons heden ten dage niet meer bewust hebben meegemaakt, is het belangrijk om te beseffen dat tijdens een oorlog conflicten worden bevochten. Conflicten die de mensheid zijn opgedrongen door overheden die onze landen regeren. De bevolking wordt in de aanloop van zo’n oorlog meegetrokken in een soort van haat tegenover een andere bevolkingsgroep. Deze ontwikkeling in de samenleving moet groeien en ontstaat niet van de 1 op de andere dag. Wij (de mensen in de samenleving) worden in de aanloop van een oorlog gevoed met haatgevoelens door overheid en media om onze haat zo groot te laten worden dat we mee willen vechten tegen het “gecreëerde onrecht”. Maar de exacte reden van onrecht is in die aanloopjaren zo breed geworden dat één duidelijke reden haast niet meer is te onderscheiden. De gevoelens van haat zijn al wat overblijft zonder ons te beseffen dat we allemaal mensen zijn van vlees en bloed, ongeacht afkomst, kleur, geloof etc etc. Een oorlogstijd wordt vaak gezien als een donkere tijd waarin de bevolking als een ‘gevangene’ in eigen land wordt behandeld. Om hier los van te komen kan je het conflict bevechten. Maar haat met haat vergelden is nooit een oplossing. Wanneer men een einde wil maken aan deze donkere tijden, dan is er daar maar 1 oplossing voor: het licht ontsteken en de liefde zichtbaar maken in plaats van de donkere haatgevoelens ten toon te spreiden. Denk maar aan een donkere kamer. De enige manier om iets te ontwaren is door het licht aan te doen. Dat is wat er tijdens conflicten altijd moet gebeuren: door het licht te ontsteken wordt de ruimte zichtbaar en geeft het de mensen weer meer gevoel van ruimte en vrijheid. Ruimte om nieuwe dingen te ontwaren om hun liefde weer vorm te geven. Dat was niet alleen tijdens de tweede wereld oorlog zo, maar zo is het altijd geweest ……. Ook nu, nu we zien en voelen dat het licht, lees de liefde, langzaam overgaat in een soort van donkere haat waardoor er een tweedeling in de samenleving ontstaat.

Die tweedeling was in de WWII ook in Nederland te vinden, al was dat natuurlijk een geheel andere situatie dan heden ten dage. Maar het gaat mij om de gevoelens die toen en nu speelden onder de bevolking. De één sprak zich uit en de ander deed dat niet. De één hielp zichtbaar en de ander hielp achter de schermen, zoals bijvoorbeeld Jan en Dini van Meerveld uit Nijkerkerveen dat deden, die onderdak boden aan Joodse mensen. Al deze meningen, ideeën en gevoelens leven vanzelfsprekend ook onder de Nijkerkerveense bevolking. Er is in Nijkerkerveen besloten om geen Oorlogsmonument te laten maken om dit te herdenken. Maar in samenspraak is er besproken om een vrijheidsmonument te laten creëren. De reden hiervoor is omdat we onze gedachten dan naar beide kanten kunnen laten gaan.

Met de beide kanten bedoel ik natuurlijk onze gedachten naar de slachtoffers vanuit de oorlog, maar ook de gedachten aan de zwaar bevochte vrijheid. De vrijheid waar we nu nog steeds voor moeten vechten. Om die reden is het belangrijk om onze energie en gedachten die richting in te sturen. Laten we als bevolking van Nijkerkerveen een voorbeeld geven en zijn aan een ieder die daar voor open staat en de kettingen willen verbreken die ons proberen te vangen in de donkere haatgevoelens. Laten wij samen ons licht verspreiden en laat de liefde die in ons bloeit een heldere uiting van vrijheid worden……. Vrijheid die is ontstaan vanuit Liefde. De sculptuur De voorstelling is zowel natuurijk (organisch) als wel abstract / gestileerd met enige herkenbare fragmenten. De sculptuur is vanaf de voet 2 meter hoog en moet als het ware een staande abstracte figuur voorstellen met een soort van mantel aan. De figuur is alleen herkenbaar aan de plooien van zijn mantel die vanaf het midden naar onderen zichtbaar zijn. Aan de ene zijde is een soort van vleugel te ontwaren en aan de andere zijde een gebroken ketting.

De vleugel die een deel van de mantel vormt dient als beschermende engelenvleugel om ons (de mensheid) heen. De vleugel heeft symbolisch ook weer de rol om de vrijheid te symboliseren (denk aan de vrijheidsduif van vrede). Aan de andere zijde van de sculptuur vindt je een gedeeltelijke ketting die van bovenaf eerst onherkenbaar, maar later een duidelijke gebroken ketting wordt om onderin de sculptuur weer over te gaan in de plooien van de mantel. Middenin verschijnt een ritmisch in harmonie opgestelde groep van abstract/gestileerd verbeelde mensen die de bevolking symboliseert. Deze ‘mensen’ staan opgesteld in een hartvorm. De symbolische betekenis van de ketting en de vleugel zijn om het midden van de sculptuur heen vervaardigd om te verbeelden dat de bevolking in het midden te kampen heeft met beide gevoelens. De gebroken ketting enerzijds verbeeld dat wij ons niet laten vangen in haat en altijd zullen willen leven vanuit liefde waarin wij symbolisch zijn opgesteld. Kortom, dit monument laat ons bewust worden van de vrijheid die wij verworven hebben door te breken met het donker en door ons heil te zoeken in het licht. In het licht waar we vrijheid en liefde kunnen en zullen ontwaren.

Tekst: Kees van den Heuvel.
Foto’s Aalt Guliker.