Elke week twee keer domineespost als flessenpost op deze site, op dinsdag en vrijdag: een briefwisseling van de twee Veense dominees Judith Visser en Leendert van der Sluijs. Hun vragen zouden zomaar ook uw/jouw vragen kunnen zijn. Hun antwoorden misschien eye-openers… Vandaag antwoordt ds. Leendert van der Sluijs.

Ha Judith,

Te midden van de honderden reacties (waarvan we er slechts enkele te lezen krijgen) nu ook een heel boek! Ongelofelijk hé! Het heet ‘Ode aan de brief’ en het is geschreven door de Joods-Britse schrijver Simon Garfield. Ik begrijp niet hoe dat kan! Hoe is het mogelijk dat hij van deze brieven op Nijkerkerveen.org af weet?! Is er ergens ook een NewChurch-Peatland.org of zo? Het boek zou al in 2013 verschenen zijn, volgens de colofon, maar dat moet een vergissing zijn – toen schreven we nog niet. Maar wel geweldig leuk hé! Hij heeft een kroniek samengesteld, de geschiedenis van het schrijven van brieven, ‘van een verdwijnend fenomeen’, hij wil niet dat het verdwijnt, dat zou al te erg zijn, vindt hij. “Ik vroeg me af of er iets anders zou bestaan wat een voorbije wereld en iemands persoonlijke rol daarin zo rechtstreeks en krachtig, zo helder en onweerstaanbaar opnieuw tot leven zou kunnen brengen, nee niets, alleen brieven.” 

Weet je nog dat er een tijd was dat we vlees aten? Dieren? Dat lijkt onvoorstelbaar lang geleden hè, maar het is als de dag van gisteren. Ik weet nog dat je met het voorstel kwam: voor de duurzaamheid van de aarde één dag geen vlees op het bord, ja je stelde voor ‘een meatless monday’ of ‘een vleesloze vrijdag’! – Om te beginnen, bedoelde je. Ik heb het gevoel dat ik je voorstel nog deze week las, maar volgens Garfield klopt dat niet. Het moet geschreven zijn in ‘een voorbije wereld’. En natuurlijk, we zouden het ook onze kinderen niet kunnen uitleggen. Vroeger aten we dieren op ons bord. Wat?!! Iehhhhhhhhhhh… Nou ja, we wisten niet beter, ’t was ons ook maar aangeleerd. Maar was dat dan lekker?! Mja, we smulden ervan, echt, hmmm, een plakje bruin vlees of we hadden gehakt vlees en dat rolden we tot een bal en dat noemden we een ‘gehaktbal’. En vonden jullie dat christelijk? Ehm ja, de pastoor of de dominee zei dat het in de Bijbel stond dat het mocht. Dieren opeten? Ja. 

Tjonge, maar goed dat dat helemaal verleden tijd is. Toch? Ik weet nog dat de beroemde schrijver Jonathan Safran Foer erover begon, met zijn boek ‘Dieren eten’. Het is niet zijn beste boek, maar je hoeft het ook niet te lezen, de titel zegt al genoeg. En Coetzee! J.M. Coetzee! Hij schreef ‘Dierenleven’ en het is een juweel. Het gaat erover dat het erg ongepast is dieren op te eten. En zo is het precies. Want het bijzondere van dieren is dat ze ‘vervuld zijn van leven’. En wie zijn wij om hen dat leven te willen ontnemen.

Tja, ’t is er allemaal niet fijner op geworden. Zo zonder vlees. Maar ja, wie heeft gezegd dat het leven fijn moet zijn.

Judith, ik wil terug. Dit is allemaal zo troosteloos.

Misschien dat onze brieven de oude wereld kunnen redden! Een wereld met mensen met ‘gezond verstand’. Zo één als Chesterton zich wenste. Vroeger, heel vroeger, waren de mensen niet primitief, integendeel, ze wisten van goede gaven en ze wisten die op waarde te schatten, meer dan wij. Aten ze vlees, deden ze dat met overgave en in dankbaarheid. Het waren mensen die elkaar soms brieven schreven, en serieus, ze deden daarin de groeten aan iedereen, aan alle leden van het gezin, die allemaal bij de naam werden genoemd, ‘huisdieren vaak niet uitgezonderd’ (p.59, Garfield), dus ook het varken en de koe.

Judith, zolang wij schrijven gaat de wereld niet ten onder!

Hartelijke groeten aan iedereen,

Leendert